0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Mana itibariyle birbirine çok yakın iki kelime. Zaman zaman bir birine çok karıştırılmaktadır. Sayın Dr. Mehmet Doğan’ın Büyük Türkçe Sözlük’te;

Rüşvet: ‘‘İş gördürmek, kazanç sağlamak, haksızı haklı göstermek gibi maksatlarla bir vazifeliye verilen hediye, para veya sağlanan menfaat.’’ Olarak cevaplanmaktadır. Burada iş gördürmek, ne ile olursa olsun, nasıl olursa olsun yaptıranın menfaati manasına düşünülmelidir. Nitekim de üçüncü cümle de haksızı haklı göstermek gibi maksatlarla bir vazifeliye verilen hediye denmektedir. Buradaki hediye yanlış kullanılmış bir kelimedir. Hediye yerine başka bir kelime kullanılması gerekirdi. Zira verilen haksızca bir şey elde etmek için yapana sağlanan bir menfaattir.

İrtikâpta ise yine Sayın Dr. Mehmet Doğan’ın Büyük Türkçe Sözlüğünde; ‘‘Kötü, fena, günah teşkil edecek bir şey yapma, rüşvet alma, rüşvet yeme’’ diye cevaplanmaktadır.

Burada yani irtikâpta, menfaati sağlayanın ilgisine haklı olarak yaptırması gereken bir işi vardır. Bu iş yapılması mecburi olan bir muameledir. Ama bunu yapması gereken yetkili devamlı olarak zorluk göstermektedir. Oysa kişi yetkiliden yanlış, haksız bir iş istememektedir. Bu haklı talep karşısında işi yapacak ilgili, kısa zamanda olacak işi savsaklayarak ya doğrudan bir menfaat sağlamakta (para talebi veya daha başka maddi imkan sağlama şeklinde) ya da bir başkasına menfaat sağlama şeklinde ya ima ederek yada doğrudan söylemek suretiyle olmaktadır. İşin yapılabilmesi adeta sağlanacak menfaate bağlı olarak görülmektedir. Yani işin sahibi haklı olan işini ilgilinin kasten savsaklaması ile zamanında yaptıramamakta dolayısıyla yapılması gereken haklı işini yani hakkını alabilmesi için ilgiliye menfaat sağlamak durumunda kalmaktadır. Kısaca haklı işini menfaat karşılığında yaptırabilmektedir. Haksız bir menfaat sağlamamaktadır. Böyle bir talebi de olmamaktadır.

Rüşvet ile irtikâbın bariz bir farkı rüşvette haksız bir işin menfaat karşılığında ilgiliye yaptırılması. İrtikâp ise kişi haklı yapılması gereken bir işi ilgilisine vereceği, sağlayacağı menfaatle yaptırmasıdır.

Rüşvette, alana rüşvetçi,  haksız menfaat sağlayan verene ise rüşvet veren derken, irtikâpta menfaat sağlayana haklı işini parası ile veya başka bir menfaatle sağlayan kişi derken menfaat alana rüşvetçi denebilir. Çünkü haksız yere menfaat sağlamıştır.

Bugün bazı devletin kuruluşlarında, şuraya şu binayı yaparsan, şuraya şu yardımı yaparsan senin işini yaparız deyip işi zamanında yapmayıp (Yapması gereken işi) yapılacak iş karşılığında iş sahibinden gerekmeyen maddi – manevi talepte bulunması, verileni ister kendisi alsın, isterse kendisinin dışında bir kuruma veya şahsa menfaat sağlaması, irtikâp suçunu oluşturur. Değilse ben bu aldığım veya yaptırdığım binayı halkın hizmetine sundum düşüncesi, zorlayanı kurtarmaz.

                                                                                    M. Zeki SAYIN