0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Öncelikle Kripto varlık olarak ilk defa mevzuatımızda adlandırılmış kripto paraların ne olduğunu açıklamak gerekir ise dünyada yaşanan 2008 krizi sonrası Satoshi Nakamato adlı kişi ya da kişiler tarafından uçtan uca elektronik ödeme sistemi olan Bitcoin’e dair bir makale yayımlanmış sonrasında da teknik yazılımlar ile tamamen insanlar tarafından dijital ortamda oluşturulmuş ilk varlık birimi olarak da Bitcoin oluşturulmuştur. Bir devlet kontrolünde bulunmadığı ve değeri tamamen insanlar tarafından belirlendiği için Bitcoin’in değeri sıfır noktasından, on binlerce dolara kadar yükselmiştir. Bitcoin’in bu yükselişinin sonrasında Bitcoine benzer değişik kripto paralar oluşturulmuş ve bunlara da altcoin adı verilmiştir. Türk Hukukunda bu güne kadar konu ile ilgili herhangi bir düzenleme yapılmamışken 16 Nisan 2021 tarihinde 31456 Sayı ile yayımlanıp 30 Nisan 2021 tarihinde yürürlüğe girecek olan yönetmelik ile ilk defa bu konuda bir yönetmelik ile düzenleme yoluna gidilmiştir.

Yönetmelikte amaç ve kapsam olarak ödemelerde kripto varlıkların kullanılmamasına, ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve ödeme ve elektronik para ihracında kripto varlıkların doğrudan veya dolaylı olarak kullanılmamasına ve ödeme ve elektronik para kuruluşlarının kripto varlıklara ilişkin alım satım, saklama, transfer veya ihraç hizmeti sunan platformlara veya bu platformlardan yapılacak fon aktarımlarına aracılık etmesine ilişkin usul ve esasların belirlendiği belirtilmiştir.

Bu yönetmelik dayanak olarak 1211 Sayılı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunun 4. Maddesinin 3. Fıkrasının (I) numaralı bendinin (f) alt bendi ile dördüncü fıkrası ve 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymetler Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanunun 12. Maddesinin üçüncü fıkrası ile 18. Maddesinin altıncı fıkrasına dayanılarak hazırlandığı belirtilmiştir. Bu maddelerde Türk lirasının hacim ve tedavülünü düzenlemek, ödeme ve menkul kıymet transferi ve mutabakat sistemleri kurmak, kurulmuş ve kurulacak sistemlerin kesintisiz işlemesini ve gözetimini sağlamak ve gereken düzenlemeleri yapmak, ödemeler için elektronik ortam da dahil olmak üzere kullanılacak yöntemleri ve araçları belirlemek üzere Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasına verilen göreve ilişkin Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasının bu yönetmeliği çıkarmaktaki yetkisini ve yine 6493 sayılı kanunun ilgili maddelerindeki hükümlerin dayanak gösterilmesiyle de Merkez Bankasının esasında bu düzenlemeleri Mali Suçları Araştırma Kurulunun görüşünün alınması suretiyle oluşturduğu tarafımızca düşünülmektedir.

İlk defa kripto paraların devlet eliyle yapılan bir düzenleme ile kripto varlık olarak addedildiğini gördüğümüz bu yönetmelikte 3. Madde ile kripto varlıklar için “dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanılarak sanal olarak oluşturulup dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan, ancak itibari para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilmeyen gayri maddi varlıkları ifade eder” olarak belirtilmiştir. Tanım olarak gayri maddi varlık olarak tanımlanmıştır.

Şöyle ki; yönetmeliğin 3. Maddesinin 2. Fıkrası “Kripto varlıklar, ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılamaz” ve yine 3. Fıkrası da “Kripto varlıkların ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılmasına yönelik hizmet sunulamaz” olarak belirtilmiştir. Yine Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası tarafından 16 Nisan 2021 tarihinde “Ödemeler Alanına İlişkin Basın Duyurusu” şeklinde internet siteleri ( tcmb.gov.tr) üzerinden yayımlanan açıklamada da bu kısıtlamanın getirilmesinin gerekçesi olarak da kripto varlıkların herhangi bir düzenleme ve denetim mekanizmasına tabi olmaması, merkezi bir muhatabın bulunmaması, piyasa değerinin aşırı oynaklık göstermesi, anonim yapıları nedeniyle yasadışı faaliyetlerde kullanılabilmesi, cüzdanların çalınabilmesi veya sahiplerinin bilgileri dışında usulsüz olarak kullanılabilmesi ile işlemlerin geri dönülemez nitelikte olması gibi nedenlerle ilgili taraflar açısından önemli riskler barındırdığı için telafisi mümkün olmayan mağduriyetlerin önüne geçilmek için yapıldığı konusunda açıklamada bulunulmuştur. Burada az evvel bahsetmiş olduğumuz 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunumuzda yer alan sözleşme serbestisi ilkesine aykırılık oluşturduğu düşünülmektedir.

İlgili yönetmeliğin 4. Maddesinin 1. Fıkrasında belirtilen bu kere de “ödeme hizmetleri sağlayıcılarına” getirilen yükümlülük ile de ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto varlıkların doğrudan veya dolaylı olarak kullanılacağı iş modellerinin geliştirilemeyeceği, bu tür iş modellerine ilişkin herhangi bir hizmetin sunulamayacağına ilişkin düzenleme ise bankalara, ödeme ve elektronik para kuruluşlarına ve PTT ödeme hizmetlerine kripto varlıklar ile iş modeli yasağı getirilmiştir.  Burada kartlı ödeme sistemlerine kripto varlıkların dahil edilmesi, kendi sistemleri üzerinden kripto para alım satımına müsaade eden düzenlemelerin getirilmesi ve kripto varlıkların ödeme aracı olarak kullanılabileceği her türlü ihtimale yasak getirilmiştir. Ancak yönetmelikte “ödeme” den kastın ne olduğunun açıklanmamasının eksiklik olduğu ve yine en azından Basın Duyurusu ile ödemeden tam olarak neyin kast edildiği konusunda açıklık getirilmesi gerektiği tarafımızca düşünülmektedir. Burada tarafımızca Türk Lirasının Değerinin korunması ve Türk Lirasına bağlı ülke ekonomisinin kripto varlıklar olarak tanımlanan kripto paralar ile etkilenmesinin önüne geçilmesi için düzenlendiği düşünülmektedir.

Son olarak Yönetmeliğin 4. Maddesinin 2. Fıkrasında bu kere ödeme ve elektronik para kuruluşlarına “kripto varlıklara ilişkin alım, satım, saklama, transfer veya ihraç hizmeti sunan platformlara veya bu platformlardan yapılacak fon aktarımlarına aracılık edemez” belirtilerek maalesef ki tüm ödeme ve elektronik para kuruluşlarının kripto para borsalarıyla olan tüm ilişkilerine yasak getirilmiştir.

Yönetmelik hakkında belirtilmesi gereken ve herkesin kafasında soru işaretleri olan en önemli konu kripto para kullanımının önüne geçilmediğidir. Bu konuda T.C Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi Başkanı tarafından da açıklamada bulunularak yukarıda açıkladığımız doğrultuda ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılamayacağı ve Bankalar ve PTT dahil hiçbir ödeme hizmeti sağlayıcının ödeme maksatlı kripto varlık kullanamayacağı ve buna yönelik iş modeli geliştiremeyeceği ve yine Bankalar ve PTT hariç diğer ödeme hizmeti sağlayıcıların kripto varlık platformlarına fon aktarımı yapamayacağı ve Merkez Bankasında yapılan duyuru ile paralel spekülatif hareketler ile mağduriyetlerin önüne geçilmesi amaçlandığı tekrarlanmıştır.

Av. Uzman Arb. Aybike ÖZER 02122927214

aybike@ozerhukukdanismanlik.net

http://ozerhukukdanismanlik.net/